:یک طرح،
یک پیشــنهاد و یک خبر. شــاید در
ابتــدا عده ای آن را ندید می گرفتند
و عملیاتی شدن آن را هم غیر ممکن
تلقی می کردند اما به مرور که زمان
گذشت این موضوع با جدیت مطرح
و ادعا شــد که می تواند اجرایی هم
بشود. ماجرا، ماجرای جایگزین کردن
کارت هــای ملی به جای کارت های
بانکی است.
دلیل این اقدام را نیز دو نکته مطرح
می کنند ، نخســت تعدد کارت های
بانکی که امروز هرفرد دارد و تجمیع
ایــن کارت هــا، دوم جلوگیــری از
سوءاستفاده از کارتها و حسابهای
بانکی اضافه افراد از طریق اجاره حساب
و بروز تخلفات مالی.
خبری که درابتدا دست به دست می شد این بود که قرار
است با کارت ملی امکان پرداخت پول و همینطوردریافت
آن از طریق پرداخت الکترونیکی فراهم و بســاط کارت
هــای بانکی فعلی هم برچیده شــود. می گفتند که قرار
است به عنوان نخستین پایلوت، بانک ملی دست به این
کار بزند. موضوع ، زمانی جدی تر شد که چنین مطلبی
در برنامه هفتم توسعه هم آمد .
اواخر امرداد امســال بود که رئیس ســازمان ثبت احوال
کشور گفت:» در برنامه هفتم توسعه، تجمیع کارتهای
خدماتی و بانکی از مجلس شــورای اسالمی درخواست
شــده که در کمیســیون تلفیق برنامه نیز با آن موافقت
شده است.«
هاشم کارگر معاون وزیر کشور تصریح کرد: »تفاهمنامهای
با بانک ملی به عنوان اولین بانک در این زمینه امضا شده
اســت؛ مراحل اجرایی آن پس از تدوین برنامه مورد نیاز
سازمان ثبت احوال با بانک ملی، آغاز خواهد شد.«
وی گفت:» با ایــن اقدام بســیاری از هزینههای جاری
کشور و مردم را برای دریافت خدمات کم می کنیم.«
از سویی دیگر اما عده ای معتقدند آنچه که عموم دراین
باره و با این توضیحات متصور هســتند اساسا امکانپذیر
نیست و انجام تراکنشهای مالی صرفا با کارت هوشمند
ملی فاقد موضوعیت و غیرقابل انجام است، در نتیجه آنچه
که در تفاهمنامه مذکور و موارد مشابه قابلیت بهرهبرداری
دارد، اســتفاده بانــک عامل از اطالعــات و ویژگیهای
هویتی زیستسنجی )بایومتریک( ذخیرهشده در تراشه
کارت هوشــمند ملی نظیر اثر انگشــت دارنده کارت به
منظور انجام احراز هویت و شناســایی مشــتری است.
بدیهی اســت بانک عامل قادر خواهــد بود پس از انجام
فرآیندهای شناســایی مشــتری به صورت الکترونیکی،
طیف متنوعی از خدمات بانکی را به ایشان ارائه کند، اما
در مورد جایگزینی کامل به جای کارت بانکی چه طور؟
در همیــن راســتا محمدرضا مانــی یکتا مدیــر اداره
نظارت بر نظامهای پرداخــت بانک مرکزی اعالم کرده:
»عملیاتیکــردن چنیــن طرحی عمــ ًا پیچیدگیها و
مشــکالت متعدد فنی و اجرایی در پی دارد و قابل انجام
به نظر نمیرسد.«
اظهاراتی که شــاید بدین معنا باشــد کــه فعال تجمیع
کارتهــای بانکی با کارتهای هوشــمند مــورد تایید
بانک مرکزی نیســت و چه بســا چنین طرحی برخالف
استانداردهای بینالمللی تلقی شود.
مانی یکتــا در گفتگویی هم که با همشــهری داشــته،
اعــام کــرده »کارتهای هوشــمند ملی تنهــا از یک
ً
تراشــه الکترونیکی برخوردار اســت؛ اما این تراشهها اوال
بههیچوجه از استانداردهای ضروری برای حوزه پرداخت
ً الزامات و پروتکلهای
و بانکی برخوردار نیســتند و ضمنا
ارتباطی و فنی این تراشــهها بههیچوجه سازگاری الزم با
سختافزارها و شبکه پذیرندگی کارتهای بانکی در کشور
را ندارند.«
برخی هم می گویند بــا درنظرگرفتن این تفاوت ماهوی
که کارتهای بانکی دارای الزامات و اســتانداردهای PCI
و EMV هستند درحالیکه کارتهای هوشمند ملی تنها
تراشههایی دارند که شاید به لحاظ ظاهری شباهتهایی
به کارت بانکــی دارد، این دو نوع کارت از نظر تکنولوژی
ً و مشخصات فنی کامال متفاوت و غیرقابلتجمیع هستند.
از سویی اســتفاده از کارت ملی به جای کارت بانکی می
تواند امکان هرگونه همکاری مشترک و توسعه فناوریهای
بانکــداری و پرداخت بینالمللی را با چالشهای متعددی
همراه کند.
با این اوصاف سرنوشت این طرح چه خواهد شد و به کدام
سمت و سو می رود ؟
*استانداردهای متفاوت هر صنعت
شــاهین نورصالحی، پژوهشــگربین المللی آسمان آبی
دراینباره به پرداخت ســبز مــی گوید:» تجمیع کارتهای
بانکی به بهانه جلوگیری از ســوء استفاده های احتمالی
از کارتهــای بانکی یا هر دلیل دیگــری که آن را منطقی
جلوه دهد، نه تنها اشتباه است بلکه غیر ممکن بوده و در
مقام برآورد ایده، میتوان بی درنگ لیســت بلند باالیی از
مغایرت ها و تهدید هایی که این ایده در خود دارد را ارائه
داد که صرفا به جهت روشــن شدن موضوع، چند مورد را
بیان می کنم .در اولین قدم از اجرای فرضی ایده تجمیع
کارتهای بانکی، شــما با پدیده ای به نام اســتانداردهای
متفاوت تعریف شــده برای هر
صنعــت مواجه خواهید شــد.
هر چنــد کارتهای تراشــه دار
7816 ISO/IEC مرجــع از
اســتفاده میکنند ولــی با انواع
اســتاندارد ها و حجم حافظه و
قابلیت های امنیتی و رمزنگاری
متفاوت طراحی میشوند که در
هر صنعتی برای منظور خاصی
مورد اســتفاده قــرار میگیرند.
اســتفاده از کارت تراشه دار در
ذخیره داده های پزشکی و امور
مربوط به ســامت شهروندان،
با کارت های تراشــه داری که
به منظــور کاربردهای عمومی
احراز هویت اســتفاده میشــوند
قابل جایگزینی و تجمیع نیستند. این امر وقتی به شبکه
بانکی و پرداخت میرسد، آنچنان تفاوت های بنیادینی در
استاندارد ها ایجاد میکند که هر نوع استفاده مشترک در
این زمینه را غیر ممکن میکند.«
*قابلیت downward
وی اضافه می کند:» جدا از غیر ممکن بودن استفاده های
مشترک از کارتهای تراشه دار در صنایع متفاوت، از زاویه
دید اصول طراحی سیستم ها در فناوری اطالعات، وقتی
صحبت از کاربردهای یک فناوری در یک سیســتم می
شــود، در صورتی که آن سیستم در حال حاضر از نمونه
های دیگری از فناوری بهره میبرد، شما با پدیده مدیریت
روشها backward compatibility یا downward
مواجه خواهید شــد، به این معنی که در هر اقدامی برای
مهاجرت به سیســتمهای تازه تر، فناوری شما میبایستی
همچنان قابلیت پشتیبانی از نسخه های قدیمی تر همان
سرویس را نیز داشته باشد.به طور مثال جایگزینی کارت
های پایان خدمت قدیمی با مدل های تراشــه دار شامل
حفظ شرایط compatibility backward نبودند ولی
هر نوع مهاجرت به سمت یک فناوری تازه در شبکه بانکی
نیازمند حفظ خدمت برای کارتهای مغناطیســی قدیمی
خواهد بود.«
point of failure خطر*
نورصالحــی ادامه می دهــد: »کارتهــای بانکی مثل هر
شــئ دیگری همه روزه مفقود شــده یا آسیب میبینند
ولی به دلیل اســتفاده روزمره و دائمی از آنها، بیشــتر از
ســایر کارتهای تراشــه دار همچون کارت ملی یا گواهی
نامه رانندگی در معرض خرابی هستند، در نتیجه فرآیند
تعویض و نگهداری آنها شامل جریان داده کامال متفاوت
بوده و کارت تراشه دار ملی در این زمینه و به هیچ عنوان
کیفیت و ســرعت عمل مراجعه به یک شــعبه و دریافت
کارت بانکی جدید را ندارد.«
*سازگاری با تجهیزات پذیرنده
مشاور اسبق
